خرق اجماع مرکبابداع قول مخالف با وجه مشترک میان اقوال موجود فقها را خرق اجماع مرکب گویند. ۱ - تعریفخرق اجماع مرکب، به معنای مخالفت با اجماع مرکب است. در جایی که فقیهان در مسئله‌ای چند نظر ارایه کرده‌اند این پرسش مطرح می‌شود که آیا در این مسئله می‌توان به نظری که هیچ یک از آنان به آن قائل نشده‌اند، عمل کرد؛ برای مثال، گروهی بگویند با وجود هر کدام از عیب‌های پنج گانه فسخ نکاح، نکاح فسخ می‌شود و دیگران بگویند وجود هیچ کدام از آن عیب‌ها، موجب فسخ نکاح نمی‌گردد؛ در این جا اجماع مرکب بر عدم وجود تفصیل است؛ یعنی هر دو نظر، در نفی نظر سوم (قول به تفصیل) اشتراک دارند؛ از این رو، اگر کسی قائل شود که با وجود برخی عیوب (یک یا دو عیب)، نکاح فسخ می‌گردد، خرق اجماع کرده است؛ یعنی نظری را پذیرفته است که هیچ یک از فقها آن را نپذیرفته و همگی در نفی آن اتفاق دارند. ۲ - نظر علما درباره خرق اجماععدهای خرق اجماع مرکب را صحیح ندانسته و اعتقاد به حجیت اجماع مرکب را به علمای شیعه، استناد داده‌اند. عدم جواز خرق اجماع مرکب به این دلیل است که مخالفت با اجماع مرکب، مخالفت با امام معصوم علیه السّلام است. [۳]
معالم الدین و ملاذ المجتهدین، صاحب معالم، حسن بن زین الدین، ص۱۷۷.
[۵]
غزالی، محمد بن محمد، المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت)، ج۱، ص۱۹۹.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۴۷، برگرفته از مقاله «خرق اجماع مرکب». |